روشهای برجسته سازی و حک لوگو روی چرم

تفاوتی ندارد که چه محصولی تولید میکنید! یک کیف پول چرم، یک کیف دستی زیبای زنانه، جاسوئیچی و یا یک جای کارت بانکی لوکس… با حک لوگو (نشان تجاری) و برجسته سازی روی آن، محصول شما ارزش مادی و معنوی چند برابر پیدا میکند و یکی از اصول اولیه در برندینگ و معرفی محصول به دیگران است.

اگر در خانه یک کارگاه هنری چرم‌ دوزی راه اندازی کرده یا صاحب کسب و کار بزرگ تولید محصولات چرمی هستید، پس حتما باید نام و نشان کسب و کار خود را روی کالای تولید شده درج کنید تا بتوانید محصول خود را به مشتری معرفی کنید و یک وجه تمایز از سایر محصولات موجود در بازار ایجاد نمایید.

برای برجسته سازی چرم و یا حک لوگو روی چرم راه های زیادی وجود دارد که در این مقاله به رایج‌ترین آنها خواهیم پرداخت و به مزایا، معایب و هزینه‌های حدودی هر کدام اشاره خواهیم کرد.

تفاوت برجسته سازی و حک روی چرم

دو راه معمول ثبت علائم و نام روی چرم، برجسته سازی (Embossing) و حک (کنده کاری)(Engraving) میباشد که در حقیقت برجسته سازی/فرورفته‌سازی باعث فشرده کردن بافت چرم به شکلی دلخواه میشود در حالیکه حک به مفهوم کلمه، باعث برداشتن حجمی از چرم میگردد. در حال حاضر هر دو روش در ایران بنام حک روی چرم نامیده میشوند و از عبارت برجسته سازی به معنای کلمه لاتین آن استفاده نمیگردد.

برای برجسته سازی از کلیشه‌های فلزی استفاده میگردد اما برای حک از فرزهای مینیاتوری و لیزر استفاده میشود که معمولا طرفداران کمتری نسبت به برجسته سازی(حک با کلیشه) دارد. استفاده از فرز مینیاتوری بصورت دستی باعث میشود که هیچگاه طرح یکسانی نداشته باشید و آلودگی مختص به خود را در زمان کنده‌کاری دارد . تنفس بافت‌های چرم که در حین کنده‌کاری پخش میشود و یکنواخت نبودن سطح حکاکی شده از دیگر دلایلی ست که باعث میشود این روش کمتر استفاده شود.

روش استفاده از اشعه لیزر برای حک روی چرم از روشهایی است که در کارهای بازاری یا توسط افرادی که بتازگی و به صورت غیر اصولی به حرفه و هنر چرم دوزی وارد شده اند مورد استفاده قرار میگیرد که به هیچ عنوان روش حرفه‌ای و جالبی برای این منظور نیست. این روش علاوه بر ایجاد سوختگی، سیاهی، دوده و نازیبایی های بصری بر روی رخ چرم، طرفدار زیادی در بین مصرف کنندگان محصولات چرمی اصیل ندارد و در دراز مدت برای تولید‌کننده و مصرف‌کننده عوارض سلامتی در بر خواهد داشت.

به دلیل اینکه برای درج نام و نشان تجاری روی چرم، برجسته‌سازی رایج‌ترین و تمیزترین روش موجود است، بیشتر به این روش خواهیم پرداخت.

انواع برجسته سازی روی چرم

برجسته سازی/فرورفته سازی روی چرم به دو روش گرم و سرد انجام میشود و نوع گرم آن معمول تر بوده و بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد. در نوع گرم، کلیشه قبل اعمال فشار روی چرم گرم میشود اما در روش سرد هیچ گرمایی وجود ندارد. برجسته سازی به روش گرم که اصطلاحا آن را داغی مینامند بسیار مرسوم بوده و همانطور که اشاره شد در سطح وسیعی مورد استفاده قرار میگیرد. تفاوتی ندارد که در کارگاه خانگی خود یک کیف پول تولید کرده‌اید یا تولید‌کننده سالنامه با جلد چرم مصنوعی هستید! در هر دو مورد، داغی روی چرم ، چه طبیعی و چه مصنوعی، بهترین روش ثبت و درج نشان و برند بوده و هست.

برجسته سازی چرم به روش سرد

در این روش همانطور که به آن اشاره شد با استفاده از فشار (پرس) کلیشه فلزی یا پلیمری روی چرم، عمل برجسته سازی انجام میشود. این روش دقیقا همان روش چیزی است که بعنوان حکاکی روی چرم با آن آشنا هستید و در آن با استفاده از سمبه ها با اشکال مختلف، حکاکی و نقش و نگار مورد نظر خود را روی چرم درج میکنند.

در این روش ابتدا رخ چرم را با کمی آب مرطوب کرده و پس از گذشت حدودا یکی دو دقیقه که رطوبت به بافت چرم نفوذ کرد، کلیشه خود را در محل مورد نظر قرار‌ داده و با استفاده از فشار، کلیشه را به سطح چرم چسبانده و و تحت پرس نگه دارید. پیشنهاد میکنم حداقل به مدت چند ساعت در هوای گرم و یا یک روز کامل در زمانی که هوا سرد هست، چرم تحت فشار کلیشه باشد تا نقش و نگار و علائم به خوبی روی چرم حک شود. زمانی که رطوبت چرم از بین رفته و خشک شده باشد میتوانید چرم را از زیر پرس آزاد کنید. در خصوص کلیشه‌های پلیمری ، معمولا این نوع کلیشه‌ها در ایران ساخته نشده و مورد استفاده قرار نمیگیرد و اغلب از کلیشه فلزی استفاده میشود.

در این روش میتوانید از گیره های نجاری (پیچ دستی) استفاده کنید. به این صورت که چرم و کلیشه را بین دو تخته صاف (همانند نئوپان یا MDF کوچک) گذاشته و با یک پیچ دستی این مجموعه را تحت فشار بگذارید. برای این منظور دستگاه‌هایی بصورت رومیزی هم طراحی و ساخته شده که در ایران کمتر موجود هست و استفاده بسیار کمی دارد. اگر به این روش علاقمند باشید و کمی دست به آچار و فنی هستید، با کمی خلاقیت میتوانید یک دستگاه پرس سرد برای برجسته سازی به روش سرد بسازید.

از مزایای این روش میتوان به عدم تیره شدن یا سوختن رخ در برخی چرم‌ها و از معایب آن میتوان به زمان بر بودن و کمی سخت تر بودن روش اجرا اشاره کرد که شاید به همین دلیلها کمتر مورد استفاده قرار میگیرد.

برجسته سازی چرم به روش گرم

برجسته سازی به روش گرم رایج‌ترین و بهترین روش درج نشان، علائم و نوشته روی چرم است که طرفداران بسیار زیادی دارد و در صنعت و هنر مورد استفاده قرار میگیرد.

در این روش با استفاده از انواع کلیشه‌های فلزی از جنس فولاد، آلومینیوم و برنج که طبق طرحی از قبل طراحی‌ و ساخته شده، رخ چرم طبیعی یا مصنوعی را برجسته یا فرورفته میکنند و اینجاست که گرما و فشار همزمان باعث درج نقش مورد نظر شما میشود.

در روشهای صنعتی، کلیشه‌هایی که معمولا از جنس آلومینیوم ساخته میشود را روی دستگاه داغی نصب کرده و متریال مورد نظر را داخل دستگاه گذاشته و این دستگاه است که الباقی کار را انجام میدهد. طی یک زمان از پیش مشخص شده و یک میزان از حرارت مشخص، کلیشه به چرم یا متریال مورد نظر فشار وارد میکند و عمل داغی یا حک فرورفته را انجام میدهد.

در کارگاه های کوچک معمولا دستگاههای پرتابل رومیزی استفاده میشود اما در کارگاه های خانگی بدلیل هزینه اولیه خرید دستگاه، چندان مورد استفاده نیست. هزینه خرید یک دستگاه پرتابل داغی ایرانی در زمان نگارش این نوشته، از حدود 4 میلیون تومان شروع میشود و بسته به نوع آن و تولید کننده آن متفاوت است. استفاده از دستگاه زمانی توصیه میشود که کارهای زیادی برای داغی زدن دارید و سرعت و دقت بالا مورد نیاز شماست. اگر بصورت روزانه تعداد کمی محصول تولید میکنید، خرید دستگاه در ابتدای کار معنایی ندارد و میتوان گفت هزینه اضافه است!

خوب، از بحث دستگاه که بگذریم، روش مورد نظر ما که موضوع اصلی این مقاله هم هست ، روش داغی با استفاده از هویه یا شعله دهی است که در کارگاه های خانگی و حتی صنعتی کوچک طرفداران زیادی دارد و مورد استفاده قرار میگیرد.

در این روش ، کلیشه فلزی (برنج یا آلومینیوم) روی هویه برقی یا دسته مخصوص داغی نصب میشود و پس از گرم شدن الباقی کار انجام میشود. در روش استفاده از هویه، کلیشه برنجی ضخیم که طبق طرح مورد نظر ساخته شده روی هویه برقی نصب میشود و پس از اینکه هویه و کلیشه گرم شد، با فشار دست کلیشه به سطح چرم فشرده میشود و عمل داغی صورت میگیرد. ضخامت کلیشه های برنجی که در ایران ساخته میشود برای نصب روی هویه یا دسته فلزی حدودا 1.5 سانت و برای نصب روی دستگاه داغی حدودا 0.5 سانت میباشد.

در روش شعله، کلیشه روی دسته‌ای مخصوص به این کار نصب و توسط شعله چراغ الکلی، گازی و … گرم میشود و الباقی مراحل همانند هویه است. یعنی پس از گرم شدن کلیشه، آن را با فشار روی محل مورد نظر چرم گذاشته و چند ثانیه صبر کرده و کلیشه را برمیدارید. اینکه با چه میزان حرارت و چه مقدار زمانی عمل داغی را انجام دهید بیشتر به تجربه شما بستگی دارد ولی معمولا با گرمایی حدودا 50 تا 80 درجه و چهار پنج ثانیه زمان کار به خوبی انجام میشود.

هزینه ساخت کلیشه برنجی با ضخامت نیم سانت برای استفاده با دستگاه داغی در زمان نگارش این مقاله حدود 500-600 هزار تومان و هزینه ساخت و تهیه کلیشه با ضخامت یک و نیم سانت برای استفاده با هویه یا شعله حدودا 1 میلیون تومان است. قیمت خدمات کلیشه سازهای متفاوت، بسته به آلیاژ فلز مورد استفاده و تمیز بودن کار ممکن است کمی متفاوت باشد. همچنین هویه با انواع و قیمت های مختلفی در بازار موجود است که برای این کار یک هویه ساده به قیمت حدودا 150-200 هزار تومان کافی میباشد.

اگر مایل باشید روی چرم خود طلاکوب یا نقره کوب و … انجام دهید میتوانید از فویلهای داغی که به رنگ های مختلف در بازار موجود است استفاده نمایید. نحوه استفاده از این فویل ها بسیار ساده است و به این صورت است که به اندازه نقش و طرح خود (کمی بزرگتر) فویل مورد نظر را برش داده و از سمت صحیح روی چرم میگذارید و با استفاده از کلیشه گرم شده، فشار لازم را روی فویل و چرم وارد میکنید. تنها تفاوت این است که بجای نقش داغی، لوگوی مورد نظر شما با رنگ طلایی، نقره ای و یا رنگ مورد نظر شما روی چرم مینشیند.

نحوه تهیه کلیشه فلزی

برای تهیه کلیشه فلزی باید نام، نماد و نشان تجاری مورد نظر خود را توسط یک طراح گرافیست طراحی کرده و فایل طرح خود را در فرمت ai, cdr, pdf به کلیشه ساز تحویل دهید. بسیار مهم هست که از طراح خود بخواهید طرح مورد نظر شما را با نرم افزارهای وکتوری طراحی کرده و فایل وکتوری (خطی) برای ساخت کلیشه آماده کند. در صورتیکه طرح و لوگوی شما در فرمت تصویر(عکس) باشد برای ساخت کلیشه کارایی ندارد و میبایست مجددا به صورت وکتور بازطراحی گردد.

بهتر است برای طراحی نام و نشان و لوگوی خود از گرافیست‌هایی کمک بگیرید که به طراحی برای کلیشه‌سازی مسلط بوده و تصور درستی از مراحل ساخت کلیشه داشته باشند.

در پایان باید به این موضوع اشاره کنم که مهم نیست از چه روشی برای درج لوگو و نام خود رو چرم استفاده میکنید و چقدر برای این موضوع زمان یا هزینه صرف میکنید، مهم این هست که اگر میخواهید بصورت حرفه‌ای در صنعت و هنر چرم دوزی فعالیت کنید باید بعد از مشخص شدن برند تجاریتان، آن را روی محصول خود بیاورید تا مشتری حس خوب خرید یک محصول اصیل و معتبر را داشته باشید و به این صورت بین خود و رقبای دیگر وجه تمایزی ایجاد کنید.

در صورتیکه سوالی در خصوص روشهای حک روی چرم یا برجسته سازی چرم داشتید میتوانید در بخش نظرات مطرح کنید و یا اگر تجربه ای دارید که میتواند به دیگران کمک کند با ما به اشتراگ بگذارید.