برش چرم، ابزارها و روش ها

امروز هنرهای دستی رنگ دیگری به خود گرفته و رعایت اصول کار در هنرهای دستی بی شک مهمترین موضوع در این مقوله است که در نتیجه کار و کیفیت محصول هنری نقش اساسی دارد .

شاید در سالهای نه چندان دور اگر با کمی توانایی در انجام کارهای هنری قدم به دنیای هنرهای دستی میگذاشتیم میتوانستیم با تولید یک یا چند محصول، در بازارهای فروش راه پیدا کنیم اما امروزه اگر اصول و روشهای نوین تولید صنایع دستی و محصولات هنری را ندانیم و به کار نبندیم ، نمیتوانیم با صدها یا هزاران رقیب موجود در بازار رقابت کرده و محصول خود را در معرض فروش بگذاریم .

هنر چرم دوزی هم از این موضوع مستثنی نیست و آگاهی و به کار بستن روشهای اصولی و متدهای روز از الزامات اولیه این هنر صنعت میباشد. شما هم اگر تازه شروع به کار چرمدوزی کرده اید یا چند سال است در این زمینه فعالیت دارید بهتر است روشهای اصولی و نوین روز را در هنر خود به کار ببندید تا شاهد نتایج شگفت انگیز آن باشید .

برش چرم اولین و مهمترین قدم در تولید محصول میباشد که سرنوشت کیفیت یک دستسازه چرمی را رقم میزند . برای برش چرم میبایست پس از بررسی ابعاد و اندازه های الگو ، آنها را روی چرم رسم کرده تا برای برش زدن آماده باشند .

پس از انتقال الگوها روی چرم بصورتی که کمترین میزان پرتی را داشته باشیم، باید برای برش زدن در هر مرحله ابزار مناسب را انتخاب کنیم که این ابزار میتواند قیچی، انواع کاتر، انواع گزن یا چاقوی لویس و … باشد .

برش با قیچی چرم

خوب وقت برش زدن رسیده و باید کار را شروع کرد . اولین ابزار ما برای برش چرم به قطعات کوچکتر قیچی است . مطمئنا قیچی برای برشهای دقیق و سریع مناسب نیست اما برای برش پوستهای بزرگ به صورتی که روی میز کار و صفحه برش براحتی جا شوند بسیار مناسب است .

تفاوت قیچی چرم بری با قیچی معمولی خیاطی در زوایا و اندازه تیغه آن است . تیغه قیچی چرم بری زاوایای تند تر، تیز تر و طول تیغه کوتاه تری دارد . همچنین اندازه دسته آن نسبت به دسته قیچی پارچه بری بزرگتر است تا با فشار کمتری بیشترین قدرت برش را ایجاد کند .

وقتی چرم را به قطعات کوچکتر تبدیل کردیم وقت آن رسیده که برش قطعات مورد نیاز برای تولید محصول را انجام دهیم .

---

---

برش با کاترها

من دوست دارم برش قطعات را با کاترها انجام دهم. کاترها سریع، دقیق و بسیار برنده هستند و امروزه کاترها بسیار مهندسی شده و اصولی تولید میشوند .

شما میتوانید انواع مختلف کاتر را با کیفیت ها، اشکال و کاربردهای مختلف در بازار پیداکنید اما هیچگاه به داشتن یک کاتر بسنده نکنید و سعی کنید چند کاتر با کاربردهای مختلف را روی تخته ابزار خود داشته باشید. مطمئن باشید هیچگاه از داشتن چند کاتر با کیفیت که هر کدام در جایی به داد شما میرسند پشیمان نمی شوید.

اولین ابزار انتخابی کاتر با تیغه گرد است . حتما شما هم دیده اید که در بعضی از فیلمهای تهیه شده توسط هنرمندان چرمدوزی از کاترهای معمولی استفاده میشود و براش برش چرم چندین بار کاتر را روی چرم میکشند تا بتوانند برش را انجام دهند و معمولا در نقاط پایانی برش، چرم کشیده میشود و یک برش ناصاف ایجاد میکند . خب کاتر تیغه گرد (غلطکی یا روتاری) اینجا به داد ما میرسد و با یک حرکت، برش دقیق و تمیزی ایجاد میکند.

مزیت کاتر غلطکی در همین گرد بودن و حرکت روی چرم است که با کمترین فشار حتی توسط خانم ها، تیغه کاملا در چرم ضخیم فرو رفته و کار خودش را انجام میدهد. مزیت دیگر این کاتر بر خلاف کاتر با تیغه صاف، دقت برش در نقاط انتهایی است زیرا به هیچ وجه باعث کشیده شدن چرم و برش ناصاف نمیشود .

اگر بخواهیم از ضعف های کاتر گرد صحبت کنیم عدم امکان شکستن تیغه مثل کاترهای تیغه صاف است. اما نگران نباشید، اگر کاتر با کیفیتی تهیه کرده باشید، تیزی تیغ دوام زیادی دارد و تا زمانیکه از صفحه مخصوص برش استفاده میکنید و لبه کاتر را به اجسام سخت نمیزنید تا مدت طولانی میتوانید از آن استفاده کنید .

البته که میتوانید تیغه های گرد را هم تیز کنید. تیغ را از دسته جدا کرده و لبه آن را با زاویه به روی سمباده نرم یا لدر استرپ بکشید. فراموش نکنید حفظ زاویه حدودا 45 درجه در زمان تیز کردن بسیار مهم است و سبب میشود شما تیغه را مطابق زاویه فابریک تیز کنید.

خب حالا وقت برش ها منحنی رسیده و برعکس چیزی که فکر میکنید باید سراغ کاتر با تیغه صاف برویم . بله! درست متوجه شدید، اینجا کاتر گرد بخوبی کاتر با تیغه صاف کار نمیکند. اینجا ما به یک تیغه با نوک تیز و زاویه دار نیاز داریم که بتواند روی خط های منحنی براحتی بچرخد و اگر نیاز شد تیغه در پیچ ها خم شود مشکلی نداشته باشد .

شما میتوانید از کاترهای تیغه صاف با عرض 9 یا 18 میلیمتر استفاده کنید . اینجا دست شما باز است تا با هرکدام که راحت تر هستید کار برش منحنی روی چرم را انجام دهید . البته که کاتر با تیغه 25 میل هم موجود است اما در کار چرمدوزی معمولا استفاده نمیشود .

مزیت دیگر این کاترها در خط های موجود روی تیغه است که باعث میشود هر گاه نوک تیغه کُند شد بتوان یک دندانه را جدا کرد و مجددا با نوک تیز کار را ادامه داد . البته که کاترهای گرد هم در برشهای منحنی قابل استفاده هستند اما باید انحنای خطوط کم باشد . مثلا برای برش یک دایره، کاتر غلطکی بخوبی کاتر تیغه صاف نیست .

ابزار بعدی ما کاترهای قلمی هستند . هر چه از خوش دستی کاترهای قلمی تعریف کنیم باز تا زمانیکه یکی از آنها را در دست نگرفته باشید نمیتوانید خوش دست بودن آنها را حس کنید. انگار با خودکار روی چرم حرکت میکنید و به همین راحتی برش چرم انجام میشود.

کاترهای قلمی برای برشهای ظریف و کوچک بسیار گزینه مناسبی هستند. مثلا اگر قرار باشد جای یک قفل کوچک یا یک شیار کوچک روی چرم ایجاد کنید بهترین وسیله همین ابزار هست. همچنین کاترهای قلمی برای برش خطوط منحنی بسیار گزینه خوبی هستند و به خوبی کاترهای تیغه صاف کار میکنند.

مزیت دیگر این کاترها نوک تیز آنهاست که همانطور که اشاره شد در برشهای کوچک و ظریف بسیار کاربردی هستند. اگر شما بخواهید جایی از محصول را برش بزنید که کاتر های تیغه پهن کار نکند، کاتر قلمی بسیار راحت کار شما را انجام میدهد.

برای استاد شدن در برش های منحنی بهتر است روی چرمهای پرت خود خط منحنی رسم کرده و برش دهید تا پس از چند وقت شاهد پیشرفت خود در برشهای منحنی با سرعت و دقت بالا باشید .

برش با گَزن یا چاقوی لویس

ابزار دیگر ما چاقوی لِویس یا گَزن میباشد. گزن ها برای برش چرم هم استفاده میشوند اما از نظر من برای برش به خوبی کاترها نیستند . معمولا گزن یا همان چاقوی لویس برای برش چرمهایی با بافت متراکم و خشک یا به اصطلاح “شِمش” مناسبتر است.

این چاقوها میتوانند تیغه صاف، منحنی یا زاویه دار داشته باشند که هر شخص بسته به نوع کار سلیقه خاصی در انتخاب آنها دارد . من گزن با تیغه بزرگ و تقریبا نیم دایره (یا منحنی) را برای برش های منحنی و گزن با تیغه صاف و یا زاویه دار را برای برش های صاف و گاها منحنی استفاده میکنم. شما بعد از مدتی کارکردن با هر کدام از آنها ممکن است روش برش مخصوص به خود را پیدا کنید و به شیوه خاص خود برش ها را انجام دهید.

برش نوارهای چرمی با کمربند بُر

یکی دیگر از ابزارهای برش چرم کمربندبر ها هستند . این ابزار برای برش نوارهای چرمی بسیار کاربردی بوده و نوارهایی با ضخامت های یکدست برش میدهد. شما میتوانید اندازه مناسب را بوسیله پیچ تعبیه شده روی کمربند بر تنظیم کرده و چرم خود را بصورت طولی از آن رد کنید . مطمئن باشید برش نوارهای چرمی با هیچ روشی ساده تر و دقیق تر از این نخواهد بود. کسانی که تولید کمربند یا کیف های شانه آویز انجام میدهند حتما باید یک کمربند بر با کیفیت مرغوب در میان ابزارهای خود داشته باشند .

صفحه برش (Cutting mat)

برای برش و استفاده از ابزارهای برش همیشه باید از صفحه مخصوص برش که به اسم کاتینگ مت (cutting mat) هم شناخته میشود استفاده کرد . این صفحه ها ضمن جلوگیری از آسیب به میز کار، چندین مزیت دیگر هم دارند. سطح صفحه برش از موادی ساخته شدی که متریال برش خورنده روی آن لیز نمیخورد و خود صفحه هم بخوبی به میز کار میچسبد و سطحی مطمئن برای برش ایجاد میکند .

صفحه های برش با ابعاد ، ضخامت ها و برندهای مختلفی در بازار وجود دارند .بصورت نرمال از سایز A3 تا A1 ، با ضخامت 1.5 میلیمتر و 3 میلیمتر و برندهایی همچون Olfa و Alwin جزو معتبرترین ها و با کیفیت ترین ها هستند که برای شروع کار چرمدوزی، سایز A1 که حدود 60*85 سانتیمتر است با ضخامت 1.5 میل گزینه مناسبی میباشد و میتوان روی آن حساب کرد .

نکات ایمنی

اگر چه کاترها ابزارهای بسیار مناسبی در همه رشته های هنری و صنعتی هستند اما در صورت رعایت نکردن نکات ایمنی میتوانند بسیار آسیب زننده باشند . پس رعایت نکات ایمنی در استفاده از همه ابزارها بخصوص کاتر باید در اولویت باشد.

همیشه دست و انگشتان خود را از مسیر حرکت کاتر خارج کنید. سعی کنید برای اکثر برش ها از کاترهای غلطکی (گرد) استفاده کنید به این دلیل که کاتر گرد را میتوان در مسیر مخالف بدن حرکت داد و برش های امنی را زد. استفاده از خط کش های ضخیم تر میتوانند امنیت برش را بالا ببرند . هرچه خط کش مورد استفاده ضخیم تر باشد کاتر بیشتر به آن میچسبد و کمتر از مسیر خارج میشود. بعنوان مثال یک خط کش با ضخامت 3 میلیمتر بسیار بهتر از خط کشی با ضخامت یک میلیمتر است.

همیشه دقت کنید در زمان استفاده، بعد از اینکه طول تیغه را به میزان دلخواه تنظیم کردید، قفل موجود روی دسته را بزنید تا تیغه در جای خود قفل شود و هر زمان کار شما با کاتر تمام شد حتما تیغه را داخل غلاف پایین بکشید تا مانع از آسیبهای احتمالی شوید . در خصوص کاتر غلطکی هم بعد از استفاده ضامن کاتر را بسته به نوع آن پایین بکشید تا تیغه در غلاف خود فرو رود .

همیشه سعی کنید تیغه گزن، چاقو و کاترهای خود را در تیز ترین حالت ممکن نگاه دارید. بله! هر چه تیغه تیز تر باشد فشار کمتری نیاز است تا برای برش اعمال شود و فشار کمتر یعنی تسلط بر حرکت دادن کاتر در شرایط مناسب تر و بهتر، که باعث میشود ایمنی برش بالاتر رود .

برای تیز کردن تیغه های برش میتوانید از لدر استرپ یا سمباده های نرم استفاده کنید . تیز کردن با لدر استرپ و سمباده مبحث تخصصی و جداگانه ای است که در مطالب آتی به آن خواهیم پرداخت.

اگر شما برای برش چرم شیوه خاصی دارید که به نظر جالب است، میتوانید آن را توسط فرم ارسال دیدگاه با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.